در جای جای انجیل به خواب و رؤیا اشاره شده است. در انجیل اغلب رؤیا به عنوان پیشگوی آینده در نظر گرفته شده است، اما این قدرت پیشگویی رؤیاها در انجیل نسبت به کتاب های مقدس قدیمی تر، کمتر واضح و آشکار است. انجیل بر اهمیت خواب و استراحت تأکید زیادی دارد. بر اساس انجیل مهم ترین عناصر برای داشتن یک خواب خوب سخت کوشی، وجدان پاک، رهایی از اضطراب، و ایمان به خدا معرفی شده است. اگر فرد نسبت به روزی خود راضی باشد، کم تر احتمال دارد که دچار مشکلات خواب شود. خواب آلودگی ناشی از نگرانی مفرط درباره دارایی های مادی است. امّا در انجیل آمده است که کارهای ناشایست بیهوده باعث آسایش بدکاران می شود و آن ها نمی خوابند مگر این که کار سوئی را انجام دهند. پرخوابی کاری مذموم شمرده شده است، زیرا باعث تنبلی و در نهایت فقر می شود. تنبلی باعث خواب عمیق می شود. در انجیل تأکید شده است که مردم باید فعال باشند تا دنیا را دنیایی خدایی بسازند. باید از خواب غفلت بیدار شوند تا به رستگاری بشتابند. در برخی جاهای انجیل به جای کلمه «مرگ» از «خواب» استفاده شده است. در روم و یونان باستان نیز بر شباهت بین خواب و مرگ مورد تأکید بوده است. مثلا هومر می گوید: «خواب و مرگ برادران دوقلو هستند». در انجیل آمده است خواب همان مرگ است، فقط خدا است که باعث بیداری انسان ها می شود، اگر خدا نمی خواست، هیچ کس از خواب بیدار نمی شد. در انجیل رؤیاها نقش مهمی را بازی می کنند و گاهی از آن ها به عنوان راهی برای ارتباط خدا با انسان یاد می شود. در انجیل اشارات زیاد دیگری نیز به رؤیا شده است، از جمله در داستان یوسف پیامبر. در قرآن نیز چندین بار به موضوع خواب و رؤیا اشاره شده است. به دلیل وسعت بحث، موضوع خواب در اسلام را به آینده موکول می کنم، امّا در اینجا قصد دارم تنها به اشاراتی بسنده کنم که در قرآن به خواب و رؤیا شده است.
قرآن نیز مانند انجیل، خواب را جدایی روح از بدن می داند. در سوره زمر، آیه 42 آمده است: خدا به هنگام مرگ، ارواح را قبض می کند و علاقه روح از بدن را قطع می کند، اما آن هایی که نمرده اند، روحشان را به هنگام خواب می گیرد. پس ارواحی را که قضای خدا بر مرگشان است، نگه می دارد، و دیگر به بدن ها بر نمی گرداند اما ارواحی که چنین قضایی بر آن ها رانده نشده، به سوی بدن هایشان روانه می شوند تا مدت معینی زنده بمانند. مردم متفکر از همین خوابیدن و مردن متوجه می شوند که مدبر امور آن ها خداست. شباهت های بین کتب مقدس و دیدگاه فلاسفه یونان در این مورد قابل توجه است. در آیه 60 سوره انعام نیز مفهوم مشابهی آمده است: او کسی است که روح شما را در شب قبض می کند .... این نظام خواب و بیداری آن قدر تکرار می شود تا پایان زندگی شما فرا رسد. آن وقت همه به سوی خدا بازگشت می کنید. در قرآن پس داستان خواب 309 ساله اصحاب کهف، آمده است، همانطور که قادر بودیم آن ها را به این خواب طولانی ببریم، آنها را بیدار کردیم، طوری که وقتی بیدار شدند، فکر می کردند یک روز یا کم تر خوابیده اند.
در قسمت های مختلف قرآن در مورد خوابهای پیامبر اسلام، و یوسف نبی آمده است که اغلب به صورت صادقه (پیشگویانه) هستند. یکی از این رؤیاها، رؤیای صادقه پیامبر اسلام است که در آیه 27 سوره فتح ذکر شده است: پیامبر خواب دید که به اتفاق یارانش برای انجام مناسک عمره وارد مکه می شوند و با تعریف این رؤیا همه مؤمنان خوشحال شدند، اما چون این خواب سال بعد از صلح حدیبیه اتفاق نیفتاد، عده ای گرفتار شک شدند. در این آیه ذکر شده است که آنچه خدا در عالم خواب به پیغمبرش نشان داد، صدق و حق بود. از دیگر رؤیاهای صادقه می توان به رؤیا یوسف اشاره کرد که در آن 11 ستاره، ماه و خورشید برایش سجده می کردند اشاره کرد که پدر وی یعقوب پیامبر، آن را به درستی تفسیر کرد. در ادامه این داستان، زمانی که یوسف به زندان می افتد، خواب دو همبندی خود را به درستی تفسیر می کند، و در نهایت خواب معروف پادشاه مصر که هفت گاو چاق، توسط هفت گاو لاغر خورده می شوند، و هفت خوشه سبز و هفت خوشه خشک اتفاق می افتد و یوسف با تأویل صحیح این رؤیا تبدیل به عزیز مصر می شود. بنابراین از نظر قرآن از تأویل خواب یک علم است، و خداوند به هر کس بخواهد به او این علم را می دهد و گاهی از محتوای آشکار رؤیا زیاد نمیتوان به پیشگویی هایش پی برد. در قرآن، گاهی وحی ها و دستورات در هنگام خواب به پیامبران الهام می شود. مثل خواب معروف ابراهیم که به وی دستور داده شد پسر 13 ساله خود را قربانی کند. همچنین گاهی خداوند از طریق رؤیا به راهنمایی بندگانش می پردازد. مثلاً در مورد مادر موسی که در خواب می بیند نوزاد خود را در صندوق بگذارد و به آب بیندازد. در نهایت، در آیاتی از قرآن مثل سوره یونس، آیه 67 آمده است که خدا شب را قرار داده است تا در آن احساس آرامش کنید و روز را روشن کرده است. مطمئنا در این مطلب موفق نشدم به طور کامل به این بحث بپردازم، اگر فرصتی شد در آینده با عمق بیشتری به واکاوی آیات انجیل و قرآن و شاید سایر کتب مقدس می پردازم.
موضوع مطلب :